องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษ เพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน)

ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา ชีวิตสัมพันธ์ของคนกับสายน้ำ ที่ช่วยหล่อเลี้ยงให้ดำรงอยู่

1625666700
ขนาดตัวอักษร

          ชมวิถีชีวิตลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา ร้อยเรียงสายสัมพันธ์ระหว่างคนและสายน้ำ ดินแดนแห่งมรดก ที่สืบทอดมาจากบรรพชน
 
          ทะเลสาบสงขลา ทะเลสาบแห่งเดียวในประเทศไทยที่อยู่ติดกันถึง 3 จังหวัด คือ สงขลา พัทลุง และนครศรีธรรมราช ปัจจุบันที่นี่ก็ยังคงเป็นทั้งแหล่งอาหารและแหล่งน้ำขนาดใหญ่ คอยหล่อเลี้ยงผู้คนให้ดำเนินชีวิตต่อไป ขณะเดียวกันองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท. เล็งเห็นถึงความสำคัญ และพร้อมขับเคลื่อนพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาเป็นพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน เพื่อรักษาไว้ซึ่งคุณค่าทางธรรมชาติ ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรม
 


          ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา นับเป็นทะเลสาบที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ประกอบด้วยสภาพทางนิเวศหลากหลาย เนื่องจากเป็นที่ไหลรวมกันของต้นน้ำลำคลองเล็ก ๆ มากมาย และยังมีทางออกสู่ทะเลอ่าวไทย ทั้งนี้ ปริมาณน้ำในทะเลสาบขึ้นอยู่กับน้ำจืดที่ไหลลงมาและน้ำเค็มจากทะเลที่หนุนเข้ามา สลับสับเปลี่ยนกันไปตามช่วงฤดู จึงส่งผลให้น้ำในทะเลสาบเป็นน้ำกร่อย และทรัพยากรของสัตว์น้ำหลากหลายชนิด

          ทุกวันนี้ทะเลสาบสงขลายังคงเต็มไปด้วยกลิ่นอายชีวิตชาวประมงพื้นบ้าน เหล่านี้เป็นวิถีที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ ที่มีความเป็นอยู่เรียบง่ายจากการใช้เครื่องมือทำประมงในทะเลสาบ ซึ่งชาวบ้านสามารถใช้หล่อเลี้ยงชีวิตครอบครัวได้อย่างสบาย

          ทั้งนี้ การทำประมงพื้นบ้านนั้นมีอยู่หลากหลายรูปแบบ หนึ่งในวิธีที่ได้รับความนิยมคือ การทำประมงไซนั่ง มีลักษณะเป็นโครงไม้ทรงสี่เหลี่ยม จุดตะเกียงน้ำมันตอนบน และมีช่องเปิดเป็นทางสัตว์น้ำเข้า ด้านล่างเป็นช่องขนาดเล็กเปิด-ปิดได้ ไว้เก็บสัตว์น้ำอื่น ๆ ที่เข้ามาติด สัตว์น้ำที่จับได้ส่วนใหญ่เป็นสัตว์น้ำเค็มที่มีขนาดเล็ก และจับได้ครั้งละค่อนข้างมาก โดยเฉพาะพวกกุ้งทะเล
 


          วิถีชีวิตคนประมงรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลายังคงหมุนเวียนสืบเนื่องเรื่อยไป ก่อเกิดเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีเสน่ห์และเป็นเอกลักษณ์ ซึ่งจริง ๆ แล้วชาวบ้านในชุมชนสามารถหาปลาได้ตลอดทั้งวัน แต่คนในพื้นที่จะเน้นการหาปลาเป็นช่วงเวลาเสียมากกว่า เพื่อเป็นการแบ่งเวลาที่เหลือหาช่องทางรายได้อื่นเป็นอาชีพเสริม เพิ่มความหลากหลายของผลิต อย่าง "ไข่ครอบ" หนึ่งในอัตลักษณ์สื่อความเป็นชาวเล

          อาหารอันเกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่น บนสายสัมพันธ์แห่งวิถีประมง เมื่อครั้งอดีตชาวบ้านนิยมทำแหและอวนด้วยด้ายดิบ แต่เมื่อเวลาโดนน้ำจะเปื่อยง่าย ชาวบ้านจึงใช้ไข่ขาวของไข่เป็ดมาย้อมแหและอวน ประโยชน์ทางตรงนั้นก็เพื่อให้มีความคงทน ขณะเดียวกันก็เกิดประโยชน์ทางอ้อมจากกลิ่นคาวของไข่ขาว เมื่อนำลงไปในทะเลก็กลายเป็นตัวล่อให้สัตว์ต่าง ๆ เข้ามาติดมากขึ้นนั่นเอง

          โดยส่วนของไข่แดงก็นำมาแปรรูปต่อไป ด้วยการนำเอาไข่แดง 2 ฟองใส่กลับเข้าไปในเปลือกไข่ แช่น้ำเกลือ แล้วนำไปนึ่งจนได้ที่ รสจะออกมากลมกล่อมพอดี จะเอาไว้กินเล่น ๆ หรือจะกินกับอาหารก็เพลินใช่หยอก แนวคิดพัฒนาวัตถุดิบพื้นบ้านผสานทรัพยากรที่มีอยู่ กำเนิดอาหารแปรรูปอีกหลากหลาย สร้างรายได้และชื่อเสียงให้ไม่น้อย
 


          วิถีชีวิตและวัฒนธรรมลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา เปลี่ยนผ่านจากอดีตสู่ปัจจุบันก่อเกิดเป็นความเปลี่ยนแปลงตามยุคสมัย แต่ถึงอย่างนั้นภาพแห่งอดีตจะมีคุณค่าสมบูรณ์ควรค่าแก่การภาคภูมิใจก็ด้วยการอนุรักษ์และสืบทอดวิถีให้ดำรงอยู่ ก่อเกิดเป็นอัตลักษณ์ทางพื้นที่ให้คงอยู่สืบไป และจะรู้ได้ต้องมาสัมผัสด้วยตัวเอง

ขอบคุณข้อมูลจาก
เว็บไซต์ สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน)
เว็บไซต์ songkhlalake.psu.ac.th