องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษ เพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน)

น่านเมืองเก่าที่มีชีวิต

น่านเมืองเก่าที่มีชีวิต ที่เพิ่งได้รับการรับรองสถานะความยั่งยืน Green Destinations Gold Award 2024 เหรียญทองแรกของประเทศไทยและอาเซียน และไปรับรางวัลมาสดๆ ร้อนที่งาน ITB Berlin 2025 ที่ผ่านมา วันนี้ขอพาไปเจาะลึกจิตรกรรมฝาผนังอันเลื่องชื่อ นามว่า “ปู่ม่าน ย่าม่าน ความรัก หวานอมตะ ที่วัดภูมินทร์“ และชมสถาสถาปัตยกรรมจตุรมุข กันค่ะ 

ปู่ม่าน ย่าม่าน หวานอมตะที่วัดภูมินทร์ แลนด์มาร์กสำคัญของเมืองเก่าน่าน เพราะที่นี่มีจิตรกรรมฝาผนังเลื่องชื่อนาม “ปู่ม่าน ย่าม่าน กระซิบรักบันลือโลก” ภาพสีฝุ่นอันเปี่ยมไปด้วยเทคนิคการเขียนภาพ และจัดวางองค์ประกอบอย่างโดดเด่น อัดแน่นด้วยอารมณ์สิเน่หาลึกซึ้งของชายหญิงคู่หนึ่ง ขณะฝ่ายชาย “ปู่ม่าน” เกาะไหล่ฝ่ายหญิง “ย่าม่าน” พร้อมกระซิบคำรักอ่อนหวานปานจะกลืนกิน

วัดภูมินทร์ บ้านภูมินทร์ ตำบลในเวียง อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน เป็นวัดที่สร้างทรงจตุรมุขหนึ่งเดียวในประเทศไทย ดูคล้ายตั้งอยู่บนหลังพญานาค 2 ตัว ตัวอาคารเป็นทั้งพระอุโบสถ พระวิหาร และพระเจดีย์ประธาน โดยอาคารในแนวตะวันออก-ตะวันตกเป็นพระวิหาร และอาคารแนวเหนือ-ใต้เป็นพระอุโบสถ สิ่งที่น่าสนใจอีกอย่าง คือบานประตูแกะสลักทั้งสี่ทิศ เป็นไม้สักทองแผ่นเดียว หนาประมาณ 4 นิ้ว แกะเป็นลวดลายพรรณพฤกษา เครือเถา ดอก ใบ เกาะเกี่ยวกันอย่างอ่อนช้อย ซึ่งเป็นฝีมือสกุลช่างเมืองน่าน

เดินเข้าไปยังด้านในของพระอุโบสถ พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์องค์ใหญ่สีทองเหลืองอร่าม 4 องค์ประทับฐาน หันหน้าออกไปทั้ง 4 ทิศ และหันหลังชนกัน พระประธานองค์นี้เป็นหนึ่งในพระพุทธรูปที่มีลักษณะงดงามมาก และมีเอกลักษณ์ทางศิลปะ ลักษณะพิเศษโดดเด่นไม่เหมือนใครในเมืองไทย ตั้งอยู่ตรงกลางพระอุโบสถอย่างงามสง่า

ภายในโบสถ์มีภาพจิตรกรรมฝาผนัง แสดงเรื่องราวชาดก วิถีชีวิตตำนานพื้นบ้าน และความเป็นอยู่ของชาวน่านในอดีต สำหรับภาพวาดชายหนุ่มกับหญิงสาวกำลังทำท่าทาง “กระซิบกระซาบ” กัน ได้รับการยกย่องว่าเป็นภาพที่สมบูรณ์แบบที่สุดด้านองค์ประกอบและอารมณ์ จนเป็นที่มาของคำว่า กระซิบรักบันลือโลก อันเป็นผลงานของหนานบัวผัน จิตรกรพื้นถิ่นเชื้อสายไทลื้อ โดยภาพดังกล่าวมีอักษรธรรมล้านนา หรือตัวเมืองสีขาว ระบุที่ด้านบนของภาพว่า ปู่ม่าน ย่าม่าน โดยคำว่าปู่ ย่า หมายถึง ผู้ชาย ผู้หญิง ส่วนคำว่า ม่าน หมายถึง พม่า

โดยสำนวนคำอู้บ่าว อู้สาวที่ปรากฏในปัจจุบันเกิดจาก อาจารย์สมเจตน์ วิมลเกษม ได้นำมาบรรยาย พรรณนาประกอบภาพกระซิบรัก ปู่ม่าน ย่าม่าน จนโด่งดังไปทั้งประเทศ โดยนำมาจากช้อยเชียงแสน (การจีบกันของหนุ่มสาวล้านนา) ที่ว่า “คำฮักน้อง กูปี้จักเอาไว้ในน้ำก็กลัวหนาว จักเอาไว้พื้นอากาศกลางหาว ก็กลัวหมอกเหมยซอนดาวลงมาขะลุ้ม จักเอาไปใส่ในวังข่วงคุ้ม ก็กลัวเจ้าปะใส่แล้วลู่เอาไป ก็เลยเอาไว้ในอกในใจ๋ตัวชายปี้นี้ จักหื้อมันไห้อะฮิอะฮี้ ยามปี้นอนสะดุ้งตื่นเวว”

หากใครอยากพบพานกับความรักลองมากระซิปกระซาบขอพรจากปู่ม่าน ย่าม่าน ที่วัดภูมินทร์ จังหวัดน่านกันดูนะคะ